Tuinderswoning aan de Poelenburglaan (H10)
Adres: Poelenburglaan 9, 1964 NM Heemskerk
Kadastraal: D 2761
Inleiding
Op de hoek van de Poelenburglaan en de Zaalberglaan gelegen voormalige TUINDERSWONING daterend uit omstreeks 1860. Het pand is opgetrokken in een eenvoudige architectuur, waarbij de gevels op voor die tijd kenmerkende wijze en onder invloed van het neoclassicisme verfraaid zijn met geblokt pleisterwerk dat natuursteen suggereert. De namen van de opdrachtgever en de aannemer zijn niet bekend. In tegenstelling tot de jongere omringende bebouwing ligt de woning enigszins gedraaid ten opzichte van beide lanen. In 1979 is het pand circa drie meter naar links verlengd en aan de achterzijde voorzien van twee uitbouwen, waarvan de vormgeving en het materiaalgebruik aansluit bij de bestaande bouw. Hierdoor is het oorspronkelijke karakter van de tuinderswoning merendeels behouden gebleven. Blijkens de bouwtekening uit 1979 bevond zich tot die tijd rechtsachter een kleine uitbouw waarin een portaal (klompenhok) en een wc.1 De (keuken)uitbouw rechtsachter is in 1991 verlengd met een bijkeuken.
N.B. De genoemde latere aanbouwen maken geen deel uit van de bescherming.
Omschrijving
Op rechthoekig grondplan gebouwd woonhuis van één bouwlaag onder een zadeldak gedekt met rode Hollandse pannen. De buitengevels zijn geblokt gepleisterd en voorzien van schootankers ter hoogte van de zolderbalklaag. Boven de voor- en achtergevel bevindt zich een (vernieuwde) bakgoot op geprofileerde klossen.
De voorgevel (NO) heeft in het midden een vierruits stolpraam van na de bouwtijd en rechts een uit XXa daterend T-venster met drieruits bovenlicht. De voordeur links bevond zich tot 1979 links in de achtergevel en is uitgevoerd als een paneeldeur waarin een draairaampje met daarvoor ijzerwerk. Rechts van de deur markeert een strek in het pleisterwerk de plaats van een klein keldervenster dat de lage kelderruimte onder de achterliggende bedstede verlichtte. Op het voorschild staat rechts van het midden een vierkante schoorsteen van rode machinale waalsteen.
De rechterzijgevel (NW) is uitgevoerd als een puntgevel afgedekt met een gepleisterde rollaag en dito dekstenen. Rechts in de puntgevel bevindt zich een klein vierruits venster en middenboven een vierruits zoldervenster. Twee schootankers ter weerszijden markeren de plaats van de gordingen van de kap. De top is eveneens voorzien van een muuranker.
De door de latere aanbouw aan het oog onttrokken oorspronkelijke linkerzijgevel (ZO) fungeert thans als (rechter) muur van de achter de voordeur gelegen gang en is opgetrokken in (naderhand ontpleisterde) rode handvormsteen formaat 22,5/23 x 5,5 cm in halfsteens verband. In de rechter muurhelft bevindt zich nog een klein venster van de voormalige bedstede erachter. Ter hoogte van de zolder was de gevel voorzien van een halfrond gietijzeren raam met vorktracering dat bij de verbouwing verplaatst is naar de huidige linkerzijgevel.
Ter plaatse van de twee negenruits vensters in het midden van de achtergevel (ZW) bevonden zich twee schuifvensters als rechts in de voorgevel (T-vensters met drieruits bovenlicht).
Het interieur bevat nog enkele oorspronkelijke elementen waaronder een enkelvoudige zolderbalklaag met brede vloerdelen, een sporenkap (tot 1979 onbeschoten) waarvan de sporen een vierkante doorsnede hebben, en een achter de oorspronkelijke linkerzijgevel gelegen (teruggeplaatste) bedstedenwand met spiegelbeklampte deuren: twee dubbele deuren en daartussen een enkele deur. Achter laatstgenoemde deur bevond zich een kast (thans doorgang naar de kamer) waarin een vloerluik toegang gaf tot de lage kelderruimte onder de bedsteden ter weerszijden (de versmalde linker bedstede is verbouwd tot kast; in de rechter bedstede bevindt zich de trap naar zolder). Oorspronkelijk was de zolder bereikbaar vanuit de voormalige keuken rechts middels een losse trap en een luik in de zoldervloer. Zowel aan de zoldervloer als aan de kap is te zien waar het rookkanaal tussen de woonkamer en de vroegere keuken gezeten heeft.
Waardering
Het pand Poelenburglaan 9 is van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde als merendeels gaaf bewaard gebleven eenvoudige tuinderswoning uit het derde kwart van de negentiende eeuw, opgetrokken in een sobere, door het neoclassicisme beïnvloede bouwtrant. Tevens heeft het pand situationele waarde vanwege de beeldbepalende ligging op de hoek van de Poelenburglaan en de Zaalberglaan.