Stolpboerderij aan de Tolweg (H40)

Adres: Tolweg 25, 1967 NG Heemskerk
Kadastraal: C 2375

Inleiding

Tolweg 25 is gelegen aan het verkeerskruispunt dat gevormd wordt door de Tolweg, de Gerrit van Assendelftstraat en de Hoflaan. Aan de overzijde van het kruispunt staat boerderij Welgelegen (Tolweg 27): een markante stolpboerderij die geregistreerd staat als gemeentelijk monument. Aan de oostzijde liggen een grote vijver en sportcomplex, aan de noordzijde staat de hoogbouw van de wijk Assumburg. In de onmiddellijke nabijheid staat kasteel Assumburg.
Tolweg 25 is in 1900 gebouwd op het zuidwestelijk gelegen terrein van dit kasteel Assumburg. Het geld voor de bouw was verkregen door het winnen van een prijs in de Staatsloterij¹.
Sinds 1954 wordt de boerderij (nog altijd) bewoond door dezelfde familie. Het boerderijbedrijf is evenwel in 1975 beëindigd.
De boerderij behoort tot het stolptype². Het voorhuis (woongedeelte) bevindt zich aan de straatzijde. Hierachter bevindt zich het voormalige stal- en baakgedeelte.

De belangrijkste wijzigingen in het pand betreffen het wijzigen van de oorspronkelijke T- schuiframen in de voorgevel en het verwijderen van twee kleine bedsteeraampjes in de zijgevel.
In de loop van de tijd is het agrarische karakter van de omgeving drastisch veranderd. Zo lag op de plek van de huidige, door de gemeente gegraven vijver, vroeger een aardbeienveld. En grote delen van de voormalige weilanden en landbouwgronden zijn verdwenen.

Beschrijving

De stolpboerderij is gebouwd op een vierkant grondplan, is deels onderkelderd en bestaat uit één bouwlaag en een kapverdieping onder een schilddak (stolp) dat gedekt is met gesmoorde Hollandse pannen. Op het zuidwestelijke dakvlak staat een gemetselde schoorsteen.
De gevels zijn gemetseld in rode baksteen in halfsteens verband op een trasraam van grauwe baksteen. Boven de gevelopeningen zitten rollagen. De gevels worden afgesloten door een licht uitkragende bakgoot met eenvoudig geprofileerde gootklossen.
De voorgevel heeft links in de gevel de entree. Rechts van de entree zitten drie (vernieuwde) éénruits ramen met éénruits klepraam bovenlichten.
Deze gevel heeft muurankers ter hoogte van het boeibord.
De achtergevel (zuidoost) heeft rechts een licht terugspringend geveldeel met hoge, dubbel openslaande inrijdeuren met oorspronkelijke gehengen. Een van de inrijdeuren is voorzien van een klinket. Links van het midden in deze gevel zit een tweeruits entreedeur. Links van deze entree zit één, rechts drie éénruits ramen.
De zijgevel (noordoost) heeft twee éénruits ramen en rechts in de gevel een gekoppeld éénruits raam. Deze gevel heeft muurankers en een muuranker ter hoogte van het boeibord.
De zijgevel (zuidwest) heeft achtereenvolgens een (vernieuwd) éénruits raam met éénruits klepraam bovenlicht en drie (vernieuwde) eenruitsramen.

Interieur
De hoofdstructuur en -indeling zijn geheel bewaard gebleven. De interieurafwerking is gemoderniseerd. De entree in de achtergevel geeft toegang tot de voormalige koestal (nu hal). Hier is nog de oude waterpomp te zien. De voormalige stal grenst aan de bijkeuken die op zijn beurt met het voorhuis in verbinding staat. De voorkamer heeft een in zicht gelaten balklaag. De scheidingswand naar de ruimte achter de voordeur is geheel bekleed met een houten lambrisering.

Via de voormalige koestal leidt een deur rechts naar de voormalige paardenstal. Rechts van deze stal bevindt zich de voormalige hooiberg of baak. De baak bezit een rechthoekig grondvlak met vier hoog opgaande houten staanders op gemetselde poeren en een gordingenkap die is opgebouwd uit stijlen, korbelen en schoren. De vloer is bestraat. In de oorspronkelijk open kap is een verdiepingsvloer aangebracht. De hoge inrijdeuren zijn opgeklampt.

Erf/tuin/groenelementen
Een lange, smalle en rechte oprit leidt langs de zijgevel naar de achtergevel met entree.
De boerderij wordt door een diepe voortuin en een zijtuin en door hagen omgeven. Een eenvoudig houten hekwerk scheidt de tuin van de openbare weg. In de voortuin, langs de voorgevel staan drie, uit de bouwtijd van het pand daterende, bomen. Ook langs de zijgevel die aan de straat grenst staan drie van dergelijke bomen.

Waardering

Tolweg 25 met het omringende erf heeft cultuurhistorische waarde als een in hoofdvorm en structuur gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een stolpboerderij met een eenvoudige hoofdvorm. De typologie van de stolp is kenmerkend voor de historische plattelandsbebouwing van Heemskerk. Als onderdeel van de economische en historisch-agrarische ontwikkeling van Heemskerk is deze boerderij daarom van belang.
Het interieur met de inpandige monumentale baak met draag- en kapconstructie, de voormalige stal en het voorhuis versterken de cultuurhistorische waarde.

De stolpboerderij heeft stedenbouwkundige en situationele waarde vanwege de vrijstaande en beeldbepalende ligging op een hoek. Het gebouw met prominente verschijningsvorm van de stolp markeert, tezamen met de stolpboerderij Tolweg 27, de entree van de wijk.
Binnen het, stedenbouwkundig gezien, hybride gebied dat gedomineerd wordt door de verkeersinrichting, het sportcomplex, de vijver en de hoogbouw aan de rand van de wijk Assumburg, vormt deze stolpboerderij een belangrijk historisch referentiepunt.

Het pand heeft ensemblewaarde in combinatie met de aan de overzijde van het kruispunt gelegen, rijk uitgevoerde, stolpboerderij Welgelegen (Tolweg 27). De ensemblewaarde wordt versterkt door de onmiddellijke nabijheid van het Slot Assumburg.

De boerderij heeft historisch-landschappelijke waarde in combinatie met het omringende erf, tuin, boomsingels en erfafscheiding (haag).

Beschermenswaardig zijn alle in de bovenstaande beschrijving van het object omschreven onderdelen tenzij aangeduid als niet beschermenswaardig.