Duiventoren op landgoed Marquette (H08)
Adres: Marquettelaan (bij 32), 1968 JT Heemskerk
Kadastraal: D 6138
Inleiding
In de zuidhoek van het landgoed Marquette gelegen DUIVENTOREN daterend uit de achttiende of het eerste kwart van de negentiende eeuw. Het is niet bekend wie het duifhuis ontworpen en gebouwd heeft. Opdrachtgever was vermoedelijk de toenmalige eigenaar van het landgoed die als heer (of vrouwe) van Marquette het heerlijk recht bezat op het houden van duiven. Blijkens tekeningen uit de zeventiende eeuw was het omstreeks 1800 gesloopte middeleeuwse rondeel van kasteel Marquette reeds voorzien van een duiventoren1. Mogelijk is de huidige duiventoren gebouwd ter vervanging van deze gesloopte voorganger. De duiventoren is thans in gebruik als berging voor tuingereedschap en fietsenstalling voor het personeel van het omliggende hotel.
Omschrijving
Circa acht meter hoge duiventoren waarvan de voorzijde in tegenstelling tot de haaks op elkaar staande achter- en zijgevels niet recht maar driezijdig is uitgevoerd. Het zeshoekige gebouw heeft een eveneens zeszijdig schilddak gedekt met rode kruispannen2. De buitengevels zijn opgetrokken in oranjerode handvormsteen (formaat circa 18,5-19 x 4 cm) in kruisverband en voorzien van een circa 1,40 meter hoge sokkel die bovenaan beëindigd wordt door een rollaag. In de twee schuine zijden van de voorgevel (ZW) bevindt zich vanaf ongeveer een halve meter boven de sokkel tot aan de dakrand een rechthoekig spaarveld van kleinere gele handvormsteen (formaat 17-18 x 3,5 cm) in halfsteens verband. Beide spaarvelden zijn in de bovenste helft voorzien van tien vierkante aanvliegopeningen die in een piramidevorm gerangschikt zijn: vier in de onderste rij, erboven een rij van drie, vervolgens twee en bovenin één. Onder elke aanvliegopening zijn als aanvliegsteen twee uitkragende rode bakstenen gemetseld. In het midden van de voorgevel bevindt zich een lage deuropening die gezien het omringende metselwerk naderhand verhoogd is.
De beide zijgevels van de duiventoren zijn blind.
In de achtergevel (NO) bevindt zich ter hoogte van de eerste verdieping een opgeklampte dubbele deur van kraaldelen met in elke deurhelft een klein raam. De bovenin aan één paar handgesmede duimgehengen afgehangen deur heeft een grijze gecementeerde omlijsting die wellicht bij een vergroting van de deuropening onregelmatig afgehakte bakstenen aan het oog moet onttrekken. Gezien de latere dichtzetting van rode machinale baksteen (18 x 4 cm) direct onder de deur, bevond de toegangsdeur zich voor het verhogen van de verdiepingsvloer lager in de achtergevel (de twee kleine liggende parterrevensters ter weerszijden van de dichtzetting zijn bij of na het verhogen van de verdiepingsvloer aangebracht). De achtergevel heeft bovenin elf aanvlieggaten als voor: een rij van vijf boven een rij van zes.
Het interieur verkeert afgezien van de met een halve meter verhoogde verdiepingsvloer nog merendeels in de oorspronkelijke staat. De sokkel van het exterieur keert terug in het interieur en bestaat hier eveneens uit in kruisverband gemetselde oranjerode handvormsteen van circa 19 x 4 cm. Boven de ongepleisterde sokkel zijn de muren gepleisterd. Aan het pleisterwerk is te zien dat de verdiepingsvloer oorspronkelijk op de sokkel rustte waardoor de begane grond een hoogte had van minder dan anderhalve meter (de huidige verdiepingsvloer bevindt zich uit praktische overwegingen ruim twee meter boven de thans betonnen begane-grondvloer). De eerste verdieping bestaat evenals de parterre uit één ruimte. De enkelvoudige zolderbalklaag telt vijf balken met duivenjagers. Een zoldervloer ontbreekt. De kap is uitgevoerd als een onbeschoten sporenkap.
Waardering
De duiventoren bij hotel Marquette is van algemeen belang wegens cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde als nagenoeg gaaf bewaard gebleven duiventoren daterend uit de achttiende of het eerste kwart van de negentiende eeuw, en als herinnering aan het heerlijk recht van de heren van Marquette op het houden van duiven. Tevens heeft het gebouw zeldzaamheidswaarde als een van laatste vier duifhuizen in Noord-Holland.