Dubbele dienstwoning aan de Maerelaan (H07)
Adres: Maerelaan 1-3, 1961 KA Heemskerk
Kadastraal: D 6972
Inleiding
Aan de noordwestzijde van de Maerelaan gelegen voormalige DUBBELE DIENSTWONING daterend uit 1911. Het pand werd in opdracht van de gemeente Heemskerk en gelijktijdig met het naastgelegen raadhuis gebouwd naar ontwerp van de Amsterdamse architect Jan Stuijt (Purmerend 1868 - Den Haag 1934) in een nieuw-historiserende trant die aansloot bij het eveneens door hem ontworpen raadhuis. De linker woning was bestemd voor de veldwachter, de ruimere rechter woning voor het hoofd van de naastgelegen en inmiddels gesloopte openbare lagere school uit 1896.1 De ontwerptekeningen werden op 10 juni 1911 goedgekeurd door de Schoolopziener in het district Haarlem op voorwaarde dat het dubbele venster in de voorgevel van de onderwijzerswoning plaats maakte voor twee enkele vensters, en dat de twee zolderruimten middenachter samengevoegd zouden worden tot één grote zolderruimte voor de woning van het schoolhoofd2. Op 12 juli 1911 werd de bouw van het dubbele woonhuis en van het nieuwe raadhuis tesamen aanbesteed. De Heemskerker aannemer Johannes (Jan) Henneman bleek de laagste van de 23 inschrijvers3. Voor ƒ 14.870,- werd hem het werk gegund. Na de oorlog deden de woningen dienst als kantoorruimte voor de secretarie. Een in 1973 gebouwde en inmiddels gesloopte tussenbouw vormde de verbinding naar het gemeentehuis. Sinds 1982 is in het pand een advocatenkantoor gevestigd.
N.B. De latere aanbouw linksachter valt buiten de bescherming.
Omschrijving
Op rechthoekig grondplan (12,2 m breed en 8,5 m diep) gebouwd pand van één bouwlaag onder een zadeldak met de noklijn evenwijdig aan de straat en een dekking van rode Hollandse pannen. De als spouwmuur uitgevoerde buitengevels zijn opgetrokken in geelrode machinale waalsteen in halfsteens verband met snijvoeg en ter hoogte van de verdiepingsvloer voorzien van een gepleisterd fries waaronder een uitkragende strekkenlaag. Boven het omgaande fries hebben de als puntgevel uitgevoerde zijgevels een platte muizentand en worden de voor- en achtergevel beëindigd door een op geprofileerde klossen rustende lijstgoot die zich voortzet langs de schuine dakranden van de zijgevels. De laatste zijn verfraaid met traditionele vlechtingen en siermetselwerk in de top. Evenals bij het raadhuis hebben de vensters roedenramen, hardstenen lekdorpels en worden ze ontlast door strekken waarin een verhoogde sluitsteen van beige kalksteen.De voorgevel (ZO) telt op de parterre vier achtruits schuiframen: rechts twee enkele en links twee gekoppelde. In het midden bevinden zich twee paneeldeuren met smal vierruits ladderraam – de tweede ruit van boven is een draairaampje – en een bovenlicht met roeden in de vorm van een liggende ruit. Voor de voordeuren ligt een gemetselde stoep van baksteen als genoemd en met halverwege een scheidingsmuurtje. De lijstgoot boven de voorgevel wordt in het midden onderbroken voor een gemetselde dakopbouw met zadeldak waarop eveneens rode Hollandse pannen. De dakopbouw heeft twee zesruits schuifvensters en in de top een gepolychromeerd ruitvormig tegeltableau met het wapen van Heemskerk. Ter weerszijden van de dakopbouw staat op het voorschild een dakkapel met zesruits raam, zinkgedekt zadeldakje en een kroonlijst die aan de voorzijde de vorm heeft van een driehoekig fronton. De zijkanten van de dakkapellen zijn bekleed met smalle rode daktegels waarvan de onderkant halfrond is uitgevoerd.In de rechterzijgevel (NO) bevindt zich rechts en links een achtruits schuifvenster. De blinde bovengevel wordt in het midden verlevendigd door een verdiept ruitmotief van siermetselwerk.De linkerzijgevel (ZW) heeft links een achtruits schuifvenster waarnaast uiterst links een strek zichtbaar is van een dichtgezette muuropening (het vierruits verdiepingsvenster is naderhand aangebracht). In de achtergevel (NW) bevindt zich links een door smalle vierruits schuiframen geflankeerde (vernieuwde) tuindeur met als bovenlicht een vierruits valraam. Rechts hiervan wordt de achtergevel door een moderne laagbouw aan het oog onttrokken. Op het achterschild staat links en rechts een dakkapel als voor.
Het interieur is nog gedeeltelijk oorspronkelijk en onder meer voorzien van paneeldeuren en houten vloeren (de gangvloeren zijn vernieuwd). De ruime, vier meter brede kamer en suite van de voormalige onderwijzerswoning (Maerelaan 3) verkeert nog vrijwel in de originele staat met in beide kamers een stucplafond met omgaande lijst en een schouw met bovenaan de gepleisterde bovenboezem een kroonlijst en een met een cirkelmotief en enkele horizontale motieven verfraaide zwartmarmeren onderboezem waarvan de achterwand betegeld is met crèmekleurige tegels. De twee kamers worden van elkaar gescheiden door een dubbele schuifdeur (dichte paneeldeuren) die aan de kant van de achterkamer, de vroegere huiskamer, wordt geflankeerd door legkasten met paneeldeur. De minder diepe voorkamer heeft links van de deur naar de gang een legkast met paneeldeur. Aan het einde van de gang van de rechter woning bevindt zich een (gemoderniseerd) toilet met paneeldeur (de trap in de gang van de rechter woning is verwijderd). De voormalige keuken linksachter is grotendeels ingebouwd in de linker woning. Deze voormalige veldwachterswoning heeft in de gang nog wel de originele scheluwe trap. Links van de gang bevond zich de 3,75 m brede woonkamer met hoekschouw en erachter een dichte keuken. Rond de overloop bovenaan de trap is nog de houten leuning aanwezig bestaande uit een handlijst rustend op gedraaide spijlen die evenals bij de trapleuning in het voormalige raadhuis verfraaid zijn met ringmotieven. Vanaf de twee aangrenzende overlopen in het midden van de verdieping geven paneeldeuren toegang tot de omliggende kamers, waaronder middenvoor twee kleine (slaap)kamers met vlak stucplafond. In de naderhand tot één vertrek samengevoegde twee slaapkamers die aan de zijgevel grensden (zowel bij de rechter als linker woning) bevinden zich ter weerszijden van de dakkapellen een kast. De spiegelbeklampte dubbele deur van deze kasten zijn in de voormalige slaapkamer linksachter nog aanwezig. Tussen de overlopen en de achtergevel is de voormalige zolderberging van de onderwijzerswoning gesitueerd. Boven de vertrekken op de verdieping bevindt zich een onbevloerde vliering. De kap is uitgevoerd als een beschoten gordingenkap.
Waardering
Het pand Maerelaan 1-3 is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde als gaaf bewaard gebleven veldwachters- en onderwijzerswoning uit het eerste kwart van de twintigste eeuw opgetrokken in nieuw-historiserende trant naar ontwerp van de Amsterdamse architect J. Stuijt. Tevens heeft het pand situationele waarde vanwege de beeldbepalende ligging naast het voormalige raadhuis in het centrum van Heemskerk.