Boerderij aan de Zuidermaatweg (H42)

Adres: Zuidermaatweg 3, 1967 ND Heemskerk
Kadastraal: C 2473

Inleiding

De boerderij is vrijstaand gesitueerd aan de eeuwenoude Zuidermaatweg, een lange, relatief smalle zijweg van de Hoflaan. Het pand staat zeer beeldbepalend in het buitengebied van Heemskerk in een bocht van de weg aan de rand van een agrarisch cq recreatiegebied met waterpartijen en sloten. Aan de noordzijde liggen twee sportcomplexen en het kasteel Assumburg daartussen. Aan de zuidzijde bevinden zich de archeologische overblijfselen van kasteel Oud-Haerlem en vormt de nieuwbouwwijk De Wierden het achtergronddecor.

De boerderij dateert in de huidige vorm uit circa 1910. Het is goed mogelijk dat het pand, of een voorganger hiervan, deel uitmaakte van het kasteel Assumburg. Op 17de en 18de-eeuwse kaarten is goed te zien dat het kasteelterrein zich uitstrekte tot aan de Zuyd Maad Wech (Zuidermaatweg). En toen het kasteel in 1868 werd geveild¹ was er, naast lanen, vijvers en een 'amphitheater', sprake van diverse bijgebouwen zoals een tuinmanswoning, oranjerie, koetshuis en stalling².
Vóór 1949 bezat het pand een vierkante hooiberg onder een schilddak (stolp) met een aan één zijde verlengd dakvlak. Aan de noordwestkant zat een aanbouw (bergplaats) met lessenaarsdak. In 1949 wordt de, op dat moment onbewoonbare boerderij, verbouwd tot woonhuis³. Het pand wordt onder meer aan de noordwestzijde uitgebreid. Het dakvlak wordt daarbij doorgetrokken. De huidige kapvorm, met dakkapel in het zuidoost dakvlak, is het resultaat. De gevelindeling wijzigt door het aanbrengen van enkele nieuwe vensters in de voor- en achtergevel. Inpandig krijgt het pand een nieuwe indeling, wordt een trap naar de zolder aangebracht en wordt de rechthoekige centrale hooiberg verbouwd tot berging.

Beschrijving

De boerderij is opgetrokken op een min of meer L-vormige plattegrond en bestaat uit een bouwlaag met zolderverdieping onder een schilddak met wolfseind aan de voorzijde. Het dak is gedekt met rode Tuile du Nordpannen. Het zuidoost dakvlak heeft een dakkapel met driehoekig fronton en twee éénruits ramen. Het achterdakvlak heeft een gemetselde schoorsteen en een ijzeren daklicht.
De gevels zijn gemetseld en wit gesausd. De plint is zwart geteerd. Boven de gevelopeningen zitten strekken. De vensters hebben gemetselde lekdorpels.
De voor- en achtergevel bezit muurankers. De voorgevel heeft windveren ter weerszijden van de dakschilden en een eenvoudig houten bakgoot. De zijgevels worden afgesloten door een boeibord met muurankers en een eenvoudig houten bakgoot.
De voorgevel heeft links in de gevel de entree. Links hiervan zit één, rechts hiervan twee zesruits ramen. Rechts in deze voorgevel zit een klein éénruits raampje en een éénruits raam met éénruits bovenlicht. De verdieping heeft centraal in de gevel een houten, opgeklampte hooideur. Ter weerszijden van deze hooideur, en iets hoger in de gevel geplaatst, bevinden zich twee zesruits ramen.
De achtergevel heeft van links naar rechts respectievelijk een éénruits raam, een kruiskozijn, een entree en een klein toiletvenster. Langs deze gevel staat een waterput.

Interieur
Het interieur is niet bekeken. Het was (vooralsnog) niet mogelijk een afspraak te maken.

Erf/tuin/groenelementen
De boerderij heeft een achter- en zijtuin en wordt grotendeels door een kleinschalig weidelandschap met sloten omgeven. Langs de voorgevel loopt een pad, deels begrensd door een eenvoudig houten hekwerk, naar de entree en naar het zij- en achtererf. Op het erf staan enkele (niet beschermenswaardige) schuren.

Waardering

De boerderij uit circa 1910 heeft cultuurhistorische waarde als herinnering aan een voormalige stolpboerderij. Hoewel de hoofdvorm in 1949 is gewijzigd bezit de boerderij nog steeds cultuurhistorische waarde als onderdeel van de economische en historisch agrarische ontwikkeling van het buitengebied van Heemskerk.
Binnen het enigszins hybride gebied waar verschillende stedenbouwkundige en landschappelijke 'werelden' bij elkaar komen vormt de boerderij een belangrijk historisch referentiepunt en is in hoge mate bepalend voor de ruimtelijk-visuele kwaliteit.
Het is goed mogelijk dat de boerderij (of een voorganger hiervan) oorspronkelijk deel uitmaakte van kasteel Assumburg. Nader onderzoek moet hier uitsluitsel over geven. Het zou de cultuurhistorische waarde van het pand in niet geringe mate versterken.

Vanwege de vrijstaande ligging en de prominente verschijningsvorm neemt de boerderij een beeldbepalende positie in. De Zuidermaatweg vormt een lange zichtlijn naar de voorgevel. En ook vanuit het aangrenzende recreatiegebied en het terrein met archeologische overblijfselen van Kasteel Oud-Haerlem is de boerderij prominent in zicht.
De beeldbepalende positie is mede verantwoordelijk voor de grote bekendheid die dit pand geniet bij de bevolking van Heemskerk.

Er is sprake van bijzondere historisch-landschappelijke waarde en ensemblewaarde in combinatie met de omringende kleinschalige landschappelijke structuur van weilanden en sloten.

Beschermenswaardig zijn alle in de bovenstaande beschrijving van het object omschreven onderdelen tenzij aangeduid als niet beschermenswaardig.